Via de satelliet ontvangen we BVN tv, ‘het Beste van Vlaanderen en Nederland’, met een selectie uit de Nederlandstalige programma’s van de publieke omroepen. Dat betekent dat als de omstandigheden in de ether het toelaten en we geen scherm vol blokjes zien, we programma’s kunnen kijken die eerder in Nederland en België zijn uitgezonden. Boer zoekt vrouw, Omroep Max, DWDD, Pauw, Nieuwsuur, we hoeven weinig te missen, al is het dan met een dag of wat vertraging en op vreemde tijdstippen. Dat betekent soms dat we op prime time Sesamstraat voorgeschoteld krijgen, of Martje Plant Pompoenpitjes, maar daar is overheen te komen.

Op een avond klingelden tientallen whatsapp’jes, sms’jes en mailtjes op onze mobieltjes. ‘Spoorloos gaat over Surabaya!!’ lazen we. En ja hoor, twee dagen later was de uitzending op BVN. Een van twee geadopteerde Indonesische halfbroers zocht zijn familie uit Surabaya. Het was vreemd om op de Nederlandse tv beelden te zien van een verre, exotische stad waar wij middenin wonen. ‘ Hé, daar heb je de haven waar we vorige week de veerboot namen naar het eiland Madura.’ ‘Kijk, daar is Tugu Pahlawan, het monument voor de helden van Surabaya die tegen de Hollanders hebben gevochten.’ De rosse buurten waar Spoorloos op zoek gaat, zijn een begrip in Surabaya, zo ook de buurt Gang Dolly die genoemd is naar de Nederlandse 'Tante Dolly van der Mart' die hier al voor de Tweede Wereldoorlog een huis van plezier had. Het staat bekend als de grootste rosse buurt van Zuidoost Azië en is ibu (mevrouw) Risma, de burgemeester van Surabaya, een doorn in het oog.

De bewoners van Surabaya bewonderen ibu Risma. Haar plan om het chaotische en vervuilde Surabaya een facelift te geven, heeft haar bij veel inwoners geliefd gemaakt. Als eerste legde ze tientallen kleine parkjes aan in een stad die ernstig behoefte heeft aan groene longen. Maar ze doet ook dingen die minder goed te begrijpen zijn. In juni verbood ze de verkoop van dranken met meer dan 5% alcohol in alle supermarkten omdat er teveel doden vielen als gevolg van illegaal gestookte oplosan. Logisch? Nee, niet als je bedenkt dat illegale alcohol juist op straat wordt verkocht omdat een biertje uit de supermarkt voor de gewone Javaan niet te betalen is. In dezelfde maand besloot burgemeester Risma ook Gang Dolly te sluiten. De dames kregen 4 miljoen roepia (ongeveer €240) mee om elders aan de slag te gaan (natuurlijk niet in hun oude beroep). Het werd ze aangeraden om gezouten eieren te verkopen, Javaanse lekkernijen te bakken of een ambacht (!) te leren. In de pers lezen we dat daar weinig van terecht is gekomen en dat de prostituees zich nu over de hele stad hebben verspreid. Sommigen hebben hun werkterrein zelfs verlegd naar de begraafplaatsen.

Helaas staan de laatste twee maatregelen, die vooral uit religieuze overwegingen zijn genomen, nou niet echt bovenaan het lijstje van de bewoners van Surabaya. Wel snakken ze bijvoorbeeld naar meer en betere wegen. Sinds wij hier wonen, worden er aan een stuk door nieuwe appartementencomplexen en winkelcentra bijgebouwd. Helaas geldt dat niet voor de toevoerwegen. Het is in Surabaya nog lang niet zo druk als in Jakarta, maar als er niets gebeurt aan het wegennet gaat het onherroepelijk dezelfde kant uit. Ook een fatsoenlijke vuilverwerking zou een zegen zijn. Het is nu nog zo gewoon om vuilnis in brand te steken dat ik weet dat ik weer thuis ben als ik bij aankomst op het vliegveld de bekende schroeilucht ruik.

(Spoorloos uitzending van 29 september 2014).