Sinds Chinese echtparen van de overheid maar één kind mogen krijgen is het gemiddelde geboortecijfer gezakt van zes baby’s in 1979 naar minder dan twee in 2010. Een enorm succes, maar dat neemt niet weg dat China in 2015 naar schatting meer dan 1,4 miljard inwoners zal hebben. Het één-kind-beleid is vooral van toepassing geweest op de Chinese Han meerderheid in de stedelijke gebieden. Voor minderheden en sommige delen van het platteland waren de regels soepeler, mede als gevolg van heftige protesten in 1984 waardoor ze recht kregen op een tweede kind als het eerste een meisje was. Het beleid wordt strikt gehandhaafd, wie zich er niet aan houdt, moet veel geld betalen. Het is een doorn in het oog van de autoriteiten dat welvarende stellen de regels gewoon ontduiken, ze nemen de duizenden yuan aan boetes voor lief.

De gedwongen gezinsplanning heeft ervoor gezorgd dat er voor het eerst een hele generatie opgroeit zonder broers of zussen. En niet alleen dat, deze enige en o zo gewenste kinderen worden overspoeld met aandacht. Er wordt wat afgeknuffeld en rondgesjouwd met ze. Geen seconde mogen ze zichzelf vermaken. Hoe vaak zien we niet een moeder en oma in opperste adoratie achter een kind aanrennen, waarbij het kind zigzaggend zijn eigen willetje volgt. Wat dit voor gevolgen zal hebben voor de kinderziel is nog niet duidelijk, maar men vreest dat er een hele generatie verwende keizertjes in de maak is.

In het Westen is het teruglopende geboortecijfer gepaard gegaan met meer welvaart en daarmee een hogere levensverwachting. China heeft inmiddels ook een hogere levensverwachting maar nog niet dezelfde welvaart. Een groeiende groep ouderen moet dus ook hier onderhouden worden door een kleine groep jongeren, alleen verdienen deze jongeren een beduidend lager salaris dan in het Westen. Daarmee is de situatie ontstaan dat jonge mensen met beperkte middelen de financiële verantwoordelijkheid moeten dragen voor hun ouders en vier grootouders, en dat is een zware last.

Nog een effect van het één-kind-beleid is het grote aantal jongetjes dat geboren wordt ten opzichte van meisjes. De wens voor een jongetje om de familienaam voort te zetten en voor de ouders te zorgen is cultureel bepaald en nog steeds sterk. Het is illegaal om het geslacht van het kind voor de geboorte te bepalen en om een foetus te aborteren als blijkt dat het een meisje is, maar in de praktijk gebeurt het wel. In China worden er nu 120 jongens op 100 meisjes geboren. Wereldwijd is de verhouding 104 op 100.

De Chinese overheid begint in te zien dat het beleid zijn doel heeft bereikt. Mensen zijn hoger opgeleid, er zijn voorbehoedsmiddelen en er wordt op latere leeftijd getrouwd. Het is waarschijnlijk dat er niet veel verandert als de regels worden afgeschaft. Ook voor Chinezen bestaat het ideale gezinnetje uit vader, moeder en twee kinderen, een jongen en een meisje. Maar ze zijn er huiverig voor om in één keer alle maatregelen los te laten en daardoor gebeurt het nu nog stapje voor stapje. Zoals in Guangdong, de provincie waar Guangzhou onder valt, waar echtparen die zelf enig kind zijn, sinds kort samen twee kinderen ´mogen´ krijgen.